Działalność Instytutu obejmuje:

• Prace badawczo-wdrożeniowe w zakresie technologii wyrobów kształtowanych plastycznie, projektowanie i wykonywanie maszyn, urządzeń i narzędzi do obróbki plastycznej.
• Projektowanie i wykonywanie specjalistycznych pieców paliwowych, pieców i nagrzewnic indukcyjnych i oporowych przepychowych i przepychowo-rurowych do nagrzewania wstępniaków przed obróbką plastyczną oraz pieców do obróbki cieplno-chemicznej części maszyn i narzędzi.
• Projektowanie i wykonywanie urządzeń mechanizujących i automatyzujących procesy obróbki plastycznej.
• Badania metaloznawcze i wytrzymałościowe.
• Prace normalizacyjne i wydawnicze.
• Drobnotowarową produkcję wyrobów metodami obróbki plastycznej.

Główne kierunki prac badawczo-rozwojowych prowadzonych w ostatnich latach:

• Badania i doskonalenie technologii i urządzeń do kucia metodą TR (Tadeusza Ruta) wałów korbowych jednolitych i półskładanych oraz doskonalenie przyrządów specjalnych do kucia metodą TR wyrobów wydłużonych i do spęczania obustronnego na prasach ogólnego przeznaczenia.
• Badania i doskonalenie technologii kucia matrycowego i półswobodnego oraz narzędzi do kucia złożonych wyrobów, takich jak: pierścienie synchronizatorów, złożone odkuwki stożkowe, koła zębate, frezy stożkowe i grzybkowe, odkuwki armaturowe, jarzma strzemion górniczych itp.
• Badania i doskonalenie technologii i narzędzi do prasowania obwiedniowego odkuwek dokładnych na zimno i na ciepło, także z materiałów trudnoodkształcalnych oraz prasowania na prasach hydraulicznych z głowicami wysokoobrotowymi.
• Badania i doskonalenie technologii i narzędzi do wyciskania odkuwek dokładnych typu korpusy zaworów, korpusy wodomierzy, kosze mosiężne łożysk tocznych, części do samochodów itp.
• Badania i doskonalenie technologii i maszyn specjalnych do walcowania części (wiertła kręte, gwintowniki, pierścienie łożyskowe, elementy wirników, wielokarby, wielowypusty, gwinty itp.) oraz maszyn i urządzeń do produkcji beczek stalowych.
• Badania i doskonalenie technologii i maszyn do wyoblania i zgniatania obrotowego wyrobów (szyjkowanie butli, zgniatanie rzutowe stożków i zgniatanie wydłużające długich elementów) ze stali stopowych, nierdzewnych i metali nieżelaznych o średnicach do 650 mm.
• Doskonalenie technologii i maszyn do profilowania kształtowników zimnogiętych z taśm stalowych, aluminiowych i powlekanych.
• Badania własności plastycznych oraz wpływu odkształcenia plastycznego na ciepło na strukturę i własności różnych stali (kotłowych, łożyskowych, sprężynowych, konstrukcyjnych stopowych do ulepszania cieplnego, martenzytycznych i austenitycznych).
• Badania własności stali szybkotnących przeznaczonych na narzędzia do obróbki plastycznej.

Instytut dysponuje:

• laboratorium badawczym (Zakład Badania Metali), przygotowywanym do akredytacji i certyfikacji przez PCBiC wg wymagań EWG określonych w normach serii EN-45000,
• systemem do komputerowej symulacji procesów obróbki plastycznej i obciążeń narzędzi metodę elementów skończonych MES,
• systemem komputerowego wspomagania projektowania procesów i konstruowania narzędzi do obróbki plastycznej CAD/CAM,
• bazę wykonawczo-warsztatową (Zakład Doświadczalny),
• bazę badawczo-produkcyjną (Zakład Usług Technicznych),
• Ośrodkiem Informacji Naukowo-Technicznej w branży obróbki plastycznej, prowadzącym także działalność wydawniczą (czasopismo Obróbka Plastyczna Metali, Informacja Ekspresowa),
• Zakładem Normalizacji z komputerowym programem informatycznym zbioru norm PN, ISO, EN, DIN, NF, BS itp. dostosowanym do systemów krajów EWG oraz skomputeryzowanym systemem prac normalizacyjnych, prowadzącym Sekretariaty Normalizacyjnej Komisji Problemowej Polskiego Komitetu Normalizacji nr 95 ds. Technologii Kucia Matrycowego oraz NKP nr 96 ds. Technologii Tłoczenia.